PKP-Jazda
- polski pisarz, przedstawiciel nurtu grozy w literaturze międzywojennej. Klasyk noweli fantastycznej, twórca horroru kolejowego, określany mianem "polskiego E.A. Poe" lub "polskiego Lovecrafta".
Najważniejsze fakty z życia:
Stefan Grabiński urodził sie 25 lutego 1887 w Kamionce Strumiłowej nad Bugiem, w inteligenckiej rodzinie galicyjskiej. Dzieciństwo i młodość spędził w Łące pod Samborem, ale tuż po śmierci ojca, wraz z rodziną przeniósł się do Lwowa gdzie w tamtejszym liceum bermardynów w 1905 roku ukończył szkołę średnią. Zaraz potem wstąpił na wydział filologiczny Uniwersytetu Lwowskiego. Studiował literaturę polską i filologię klasyczną. Po skończeniu studiów w 1910 pracował jako polonista w państwowych i prywatnych gimnazjach lwowskich.W latach 1914-1915 Grabiński przebywał w Wiedniu. W 1927 odbył podróż do Włoch, a w 1929 do Rumunii. Między 1917 a 1921 rokiem pracował w Przemyślu jako polonista. Poważnie zaawansowana gruźlica sprawiła, iż w 1931 przeszedł na wczesną emeryturę i zamieszkał w Brzuchowicach - małym kurorcie niedaleko Lwowa. Opuszczony przez niemal wszystkich znajomych, zmarł 12 listopada 1936 roku we Lwowie, gdzie został pochowany na cmentarzu Janowskim.
na podstawie biografii umieszczonej na stronie: stefangrabinski.prv.pl/
Twórczość:
Największe uznanie zyskał Grabiński jako nowelista. Zadebiutował w 1909 roku (wydanym pod pseudonimem Stefan Żalny) zbiorem opowiadań "Z wyjątków. W pomrokach wiary", który nie zyskał jednak uznania krytyki ze względu na niewielką wartość artystyczną. Autor został dostrzeżony dopiero dzięki drugiemu tomowi pt. "Na wzgórzu róż" (1918). Jednak największą popularność przyniósł mu "Demon ruchu" (1919) - cyklu nowel grozy osnutych wokół motywu pociągu i stacji kolejowej. Zachęcony sukcesem, w krótkim czasie opublikował kolejne zbiory nowel, z których część stanowiły zamknięte cykle tematyczne: Szalony pątnik (1920), Niesamowita opowieść (1922), Księga ognia (1922), Namiętność (1930).
źródło: wikipedia.org
Ilustracje Ryszarda Wojtyńskiego do nowel z cylku "Demon Ruchu" (źródło: stefangrabinski.prv.pl)
Autorski styl:
Stefan Grabiński stworzył swoisty, rozpoznawalny styl literacki, oparty na zestawieniu tradycyjnej, realistycznej narracji z elementami języka poetyckiego. Charakterystyczne dla jego prozy są zapadające w pamięć fikcyjne nazwiska i nazwy miejscowości. Większość utworów zbudowana jest wedle podobnego schematu: w początkowo "zwyczajnym" życiu bohatera zaczynają pojawiać się zjawiska tajemnicze i niezwykłe, z którymi konfrontacja doprowadza go w zaskakującym finale do jego przemiany wewnętrznej, lub, znacznie częściej, do zguby. Miejscem akcji większości opowiadań są prowincjonalne miasteczka, samotne budynki, zapomniane stacje kolejowe. Chociaż opisy światów kreowanych przez Grabińskiego cechuje daleko posunięta dbałość o szczegóły (np. w opowiadaniach z cyklu "Demon Ruchu" występują fachowe terminy związane z kolejnictwem), klasyczne cechy prozy realistycznej, takie jak próby wiernego odwzorowania rzeczywistości lub psychologii ludzkiej, nierzadko ustępują w jego narracjach miejsca środkom budującym szczególny nastrój niesamowitości i umiejętnemu stosowaniu napięcia.
źródło: wikipedia.org
"Na początku zeszłęgo wieku ten niedoceniany wówczas polski pisarz zdawał się zauważać grozę nawiedzającą współczesność. Jego duchy i demony nie zamieszkiwały cmentarzy czy ruin, ale gnieździły się w parowozach, kablach elektrycznych czy gwałtownie rozrastających się miastach. To antyteza nostalgicznej fantastyki!"
China Tom Miéville
Polecam artykuł Michała Budaka pt. "PKPP, czyli Proza Kolejowa Polskiego Poe"
Polecam stronę poświęcona sylwetce i twórczości Stefana Grabinskiego oraz festiwalowi "Groza, groteska, Grabiński": stefangrabinski.pl
Czytaj online!
"DEMON RUCHU" <<< pełne teksty nowel na Wikisource.org
Głucha przestrzeń (Ballada kolejowa)
Smoluch
W przedziale
Wieczny pasażer (Humoreska)
Fałszywy alarm
Demon Ruchu
Maszynista Grot
Sygnały
Dziwna stacja (Fantazja przyszłości)
Błędny pociąg
Ślepy tor
Ultima Thule
Engramy Szatery - dołączone w późniejszych wydaniach
>>> czytaj także inne utwory autora
Kochanka Szamoty - ze zbioru "Niesamowita opowieść" (1922)
Wydania książkowe:
- najnowsze polskie wydanie 2011
- nowela "Maszynista Grot" z cyklu "Demon Ruchu", wydanie 2011-----------------------------------------------------------
Kolejowe adaptacje filmowe:
"Ślepy Tor" (1967)
"Ultima Thule" (2001)
"Podróż na wschód" (2010)
-----------------------------------------------------------
Muzyczne interpretacje:
Armia - Grot the engine driver
Armia - Ultima Thule
Grzegorz Turnau - Ultima Thule
-----------------------------------------------------------
Grabiński znów "na TOPie":
"Stefan Grabiński (...) niedoceniony przez współczesnych mu krytyków, dopiero po drugiej wojnie światowej, już po swojej śmierci, został odpowiednio nobilitowany, by pod koniec XX wieku ponownie usunąć się w odmęty zapomnienia. Tymczasem, patrząc na to, co dzieje się obecnie, można odnieść wrażenie, że o Grabińskim mówi się często i coraz głośniej. W periodykach fantastycznych i literackich kreślone są artykuły na jego temat, w sieci istnieje kilka stron mu poświęconych, jego proza bywa tematem konferencji naukowych, (...) pojawiają się publikacje dotyczące jego twórczości. Przykładem tych ostatnich jest ?Ciemne terytoria. Człowiek i świat w prozie Stefana Grabińskiego?, autorstwa Elizy Krzyńskiej-Nawrockiej."
źródło: www.horror.com.pl
Jest to pierwsza od wielu lat tak obszerna monografia twórczości autora Demona ruchu, koncentrująca się przede wszystkim na problematyce człowieka i świata. Zdaniem autorki Grabiński to nie tylko uznany klasyk horroru, ale twórca o zainteresowaniach znacznie szerszych. Mimo iż do czynienia mamy z książką naukową, czyta się ją świetnie i z pewnością jest to lektura godna polecenia każdemu miłośnikowi autora Salamandry, literatury grozy, wreszcie ? literatury w ogóle?
źródło: www.carpenoctem.pl
